یك دهه با خاطرات سینماحقیقت -۱؛
مستندهایی كه در آغاز دهه۹۰ درخشیدند
کنکور هنر: از میان فیلم های خاطره ساز جشنواره سینماحقیقت در اولین سالهای دهه 90 به بازخوانی 10 مستند رونمایی شده در دوره پنجم و ششم این رویداد پرداخته ایم.
خبرگزاری مهر - گروه هنر- نیوشا روزبان: جشنواره بین المللی «سینماحقیقت» چهاردهمین دوره برگزاری خودرا از ۲۵ آذرماه تا ۲ دی ماه تجربه خواهد کرد؛ جشنواره ای که امسال سبک برگزاری آن دست خوش تحولات ناشی از تهدیدات ویروس کرونا قرار گرفته و تغییر کرده است.
جشنواره «سینماحقیقت» از رویدادهای مهم در تقویم سینمای ایران به حساب می آید که خیلی از سینمادوستان به خصوص مخاطبان فیلم های مستند همیشه پیگیر آن بوده اند و توانسته است پس از گذشت ۱۳ دوره، مخاطبان ثابتی را هم برای خود دست و پا کند، اما امسال روند برگزاری این جشنواره با تغییر کلی همراه خواهد بود؛ چهاردهمین دوره «سینماحقیقت» مقرر است به صورت برخط اجرا شود و دیگر هیچ سالن نمایشی میزبان خیل علاقمندان به سینمای مستند نخواهد بود. این شیوه برگزاری خود نخستین تجربه ای است که باید دید چه نتیجه ای به همراه دارد.
برگزاری جشنواره چهاردهم آن هم در سال پایانی دهه ۹۰ اما بهانه ای شد تا نگاهی به راه طی شده این رویداد تا به امروز داشته باشیم. به این بهانه دفترچه خاطرات این رویداد را ورق زدیم و از فیلم های به نمایش درآمده در هر یک از دوره های این رویداد از شروع دهه ۹۰ تا به امروز، پنج فیلم را به صورت انتخابی، گزینش و خاطره رونمایی و تماشای آنها در ویترین «سینماحقیقت» را به مرور خواهیم نشست.
طبیعتاً گزینش تنها ۵ اثر از حجم قابل توجه آثار به نمایش درآمده در هر دوره کار ساده ای نبود اما سعی کردیم علاوه بر تنوع آثار انتخابی، اهم آثار خبرساز و پرتوفیق هر دوره از جشنواره را در لیست خود بگنجانیم و قابل کتمان نیست که این آثار می توانست لیست متفاوت تری هم داشته باشد و برخی مستندهای دیگر هم در قالب آن مورد بازخوانی قرار بگیرد؛ این گزارش ها تنها حکم یک خاطره بازی برای علاقمندان سینمای مستند را دارد و شاید بهانه ای باشد برای مراجعه مجدد به لیست کامل مستندهای هر دوره از جشنواره که آرشیو کامل آن در سایت رسمی جشنواره سینماحقیقت در دسترس قرار دارد.
سلسله گزارش خبرگزاری مهر با عنوان «یک دهه با خاطرات سینماحقیقت» را می توانید از امروز در سرویس هنر دنبال کنید.
۱۳۹۰) جشنواره پنجم «سینماحقیقت»
پنجمین دوره برگزاری جشنواره «سینماحقیقت» در سال ۱۳۹۰ و در بخش های مختلفی انجام شد که شامل مستند آزاد، مستند اجتماعی، مستند پرتره، مستند تاریخی، مستند جنگ، مستند دینی و آئینی، مستند زیست محیطی، مستند سیاسی، مستند قوم شناسی، بخش ویژه (جهاد اقتصادی)، مسابقه بین الملل، جنبی بین الملل، مسابقه بین الملل می شد. جشنواره سینماحقیقت در آن مقطع و در صورتیکه تنها ۴ سال از تولدش می گذشت، هنوز پذیرای آثار در بخش های مختلف موضوعی بود و همین خاصیت تنوع ویژه ای هم به ویترین این رویداد بخشید.
«مشتی اسماعیل» به کارگردانی مهدی زمانپور کیاسری، «مهارنشده» به کارگردانی مصطفی رضوانی، «خلیج فارس» به کارگردانی ارد عطارپور، «وقتی ابرها پایین می آیند» به کارگردانی معین کریم الدینی و «نویسنده بودن» به کارگردانی مصطفی آل احمد، پنج مستندی هستند که در این دوره از جشنواره رونمایی شدند. در ادامه به بازخوانی و مرور این آثار می پردازیم.
مشتی اسماعیل / مهدی زمان پور کیاسری
«مشتی اسماعیل» به کارگردانی مهدی زمانپور کیاسری همچون مستندهایی بود که در این دوره از جشنواره بواسطه سوژه متفاوتش مورد توجه قرار گرفت. کارگردان این مستند آثار متفاوتی را جلوی دوربین برده است که از آن جمله می توان به «ترا من چشم در راهم» (نیما یوشیج)، «عاشورا کیاسر» و «تولدت مبارک» (شهید احمدی روشن) اشاره نمود.
«مشتی اسماعیل» مستندی است که این کارگردان برای روایت آن سراغ سوژه ای ناشناس رفته است، سوژه ای که به علت شرایط جسمانی متفاوت خود توانسته به موفقیت هایی در زندگی کاری و شخصی خود برسد.
مشتی اسماعیل نام پیرمردی کشاورز و نابینا است که این نقص جسمانی او را از زندگی روزانه خود باز نداشته است. مشتی اسماعیل با استفاده از دیگر حواس خود به زندگی و کار کشاورزی خود ادامه می دهد و معاش خانواده خودرا تامین می کند. در این مستند شاهد کوشش های این پیرمرد هستیم و گاهی نیز شاهد آن هستیم که مشتی اسماعیل کارهایی می کند که از پس انسان ها عادی هم برنمی آید. او به خوبی دیگر حواس خودرا تقویت کرده است و از این راه به زندگی عادی خود ادامه می دهد، در این مستند فیلمساز اهتمام کرده است از غنای مشتی اسماعیل و زندگی اش بگوید نه فقری که با آن دست و پنجه نرم می کند.
مستند «مشتی اسماعیل» در پنجمین دوره جشنواره «سینماحقیقت» توانست تندیس فیروزه ای و دیپلم افتخار جشنواره در بخش مستند آزاد و تندیس بهترین مستند میان مدت جشنواره، را بدست آورد، تاکید می نماییم که انتخاب سوژه متفاوت این مستند به صورت ویژه در این جشنواره مورد توجه قرار گرفت.
مهار نشده / مصطفی رضوانی
مستند بعدی که در این دوره از جشنواره «سینماحقیقت» خبرساز شد، مستند «مهار نشده» به کارگردانی مصطفی رضوانی بود.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در جمهوری اسلامی ایران تلاش شد تا در حوزه انرژی هسته ای خودکفا شده و در این حوزه به موفقیت هایی نیز دست پیدا نماییم. همین مورد سبب شد تا خیلی از کشورهای اروپایی و آمریکایی نسبت به این موفقیت ها که با تلاش دانشمندان هسته ای پله پله بدست آمده بود، حساس شوند و تلاش خودرا برای متوقف کردن برنامه های هسته ای ایران کنند، همچون این تلاش ها تحریم و تحت فشار قراردادن ایران برای متوقف کردن این فعالیت ها شد، البته در این میان تعداد خیلی از دانشمندان ما توسط نیروهای تروریستی به شهادت رسیدند، در همین راستا مستندسازان سینمای ایران تلاش خودرا کردند تا با به تصویر کشیدن این اتفاقات مظلومیت ایران را به تصویر کشیده و بوسیله سینما که زبان مشترک جهان به حساب می آید، به گوش همگان برسانند.
در همین راستا مصطفی رضوانی مستندی با نام «مهار نشده» را جلوی دوربین برد که درباره انرژی هسته ای ایران و ترور دانشمندان این حوزه بود، این مستند محصول سفیر فیلم محسوب می شد که در پنجمین دوره جشنواره «سینماحقیقت» به نمایش درآمد. این مستند توانست در اکران های دانشگاهی متعدد، تبدیل به یکی از مستندهای خبرساز در آن سال شود. مستندی که توانست توجه اقشار مختلف را به خود جلب نماید.
خلیج فارس / ارد عطارپور
کارگردان مستند «خلیج فارس» ارد عطارپور یکی از مستندسازان شناخته شده سینمای ایران است. این مستندساز آثار متفاوتی را همچون «مریم»، «بر گیسوان بلقیس» و «از شمس تا شمس» را در کارنامه کاری خود دارد.
این کارگردان سینمای مستند با فیلم مستند «خلیج فارس» در پنجمین دوره جشنواره «سینماحقیقت» حضور داشت. «خلیج فارس» یا «اسناد نام خلیج فارس» همانطور که از نامش پیدا است درباره خلیج فارس است، این مستند یک اثر تحقیقی پژوهشی درباره نام خلیج فارس است که اطلاعات و اسناد کتبی و تصویری را به مخاطب ارائه می کند که نام خلیج فارس، از دیرباز خلیج فارس نامیده می شده است و این مساله که بعضی از کشورهای عربی چند سالی است که نام این خلیج را خلیج عربی گذاشته اند را زیر سوال می برد.
از جمله این اسناد می توان به سخنرانی تاریخی سرهنگ جمال عبدالناصر در ۲۶ ژوئیه ۱۹۵۶ اشاره نمود وی در قسمتی از صحبت های خود می گوید: استعمار، اسرائیل را ایجاد کرد تا بر ما تسلط یابد. ما خطر را احساس می نماییم و از قومیت عربی مان دفاع می نماییم و تلاش می نماییم تا هویت مان را از اقیانوس اطلس تا خلیج فارس حفظ نماییم.
این مستند توانست جایزه بهترین مستند بلند جشنواره پنجم «سینماحقیقت» را از آن خود کند.
وقتی ابرها پایین می آیند / معین کریم الدینی
مستند «وقتی ابرها پایین می آیند» به کارگردانی معین کریم الدینی از دیگر مستندهای انتخاب شده در این بخش است، مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) یکی از مهمترین مراسم مذهبی شیعیان در سراسر جهان به حساب می آید، مراسمی که در آن یکپارچگی همه شیعیان را به تصویر می کشد، این مراسم نه فقط در ایران با عظمت خاصی برگزار می شود، در خیلی از کشورهایی که شیعیان در آن زندگی می کنند نیز دنبال می شود، کشورهایی که برگزاری این مراسم با سختی و ممانعت های بسیاری هم راه است، در مستند چگونگی برگزاری مراسم عزاداری محرم در یکی از شهرهای هندوستان برگزار می شود، مراسمی که در یک قلعه قدیمی در شهر محمودآباد اجرا می شود. مستندی که از نگاه یک گردشگر که برای نخستین بار با عاشورا آن هم در یک کشور بیگانه آشنا می شود.
این مستند توانست تندیس بخش بهترین مستند دینی و آئینی این دوره از جشنواره «سینماحقیقت» را بدست آورد.
نویسنده بودن / مصطفی آل احمد
«نویسنده بودن» به کارگردانی مصطفی آل احمد روایتگر زندگی یکی از نویسندگان مطرح و شناخته شده کشور جلال آل احمد است، در این مستند زندگی ادبی، سیاسی جلال آل احمد همراه با بررسی آثار و نوشته هایش و فعالیتهای زنده یاد آل احمد در حوزه فرهنگ که از زبان نویسندگان، دوستان و همراهان او بازگو می شود.
این کارگردان درباره «نویسنده بودن» گفته است: در این فیلم اهتمام کردم شخصیت واقعی جلال را با همه نقطه ضعف هایش به تصویر بکشم؛ همه ما شاهد نوشته شدن نقدهای بسیار تند و تیز در مورد جلال هستیم و همین طور تمجیدهای چاپلوسانه ای را شنیده ایم. من اهتمام کردم این ها را کنار بزنم و چهره واقعی نویسنده را به تصویر بکشم.
این مستند توانست تندیس بهترین مستند پرتره را از پنجمین جشنواره «سینماحقیقت» را دریافت کند.
۱۳۹۱) جشنواره ششم «سینماحقیقت»
ششمین جشنواره بین المللی «سینماحقیقت» نیز در سال ۱۳۹۱ و با حضور تعداد خیلی از فیلم ها در بخش های مختلف اجرا شد. در این دوره هم آثار در بخش های مختلف موضوعی پذیرفته شده بودند.
۵ مستند «راننده و روباه» به کارگردانی آرش لاهوتی، «بهترین مجسمه دنیا» به کارگردانی حبیب احمدزاده، «صندلی شماره ۲۵۷» به کارگردانی محسن خانجهانی، «در جستجوی پلنگ ایرانی» به کارگردانی فتح الله امیری و «رودخانه لیان» به کارگردانی فتح الله امیری پنج مستندی هستند که در مرور خاطرات جشنواره سینماحقیقت در دهه ۹۰ به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
راننده و روباه / آرش لاهوری
مستند «راننده و روباه» به کارگردانی آرش لاهوتی ماجرای کامیون داری بود که از حیوانات بازی می گرفت. در حقیقت «راننده و روباه» داستان محمود کیانی فلاورجانی راننده کامیونی است که فیلم نیز می سازد. فیلم های او از هر جهت منحصر بفرد است برای اینکه معمولاً فیلم هایش با بازی گرفتن از حیوانات گوناگون پدید می آید.
او پس از چند سال دوری از فیلمسازی تصمیم می گیرد با کمک پزشک روانشناس خود فیلمنامه ای بنویسد و ساخت آنرا آغاز کند برای این منظور نیازمند پیدا کردن حیواناتی است تا با آموزش و بازی گرفتن از آنها کار ساخت فیلم را شروع کند.
این فیلم توانست تندیس جشنواره، دیپلم افتخار بخش مسابقه ملی را در ششمین دوره جشنواره «سینماحقیقت» دریافت کند.
«راننده و روباه» تا حالا در جشنواره های مهمی چون مستند هات داکس درکانادا، مستند ویزیون دوریل درسوییس، جشنواره فیلم شیکاگو درآمریکا، مستند داک پوینت در فنلاند، مستند مونترال در کانادا، جشنواره فیلم کراکو درلهستان به عنوان نماینده سینمای ایران حضور داشته است.
بهترین مجسمه دنیا / حبیب احمدزاده
مستند «بهترین مجسمه دنیا» به کارگردانی حبیب احمدزاده از دیگر مستندهایی است که در این بخش آنرا معرفی می نماییم. این فیلم محصول مرکز سیما فیلم است و روایت شهید درِیا قلی سورانی است، دریا قلی سورانی در ماه های آغاز جنگ که آبادان در محاصره نیروهای دشمن بود و هنگامی که دشمن، غافلگیرانه از رودخانه بهمنشیر گذشت و وارد آبادان شد، متوجه حضور و نیت شوم دشمن شد و با شجاعت و عزمی شگفت، مسافتی ۹ کیلومتری را با وجود حضور دیدبانان دشمن با دوچرخه کهنه خودش پشت سر گذاشت تا این خبر را به مدافعان شهر برساند و بعد از آن بود که با حضور رزمندگان و مردم شهر، دشمن به آن سوی بهمنشیر رانده و حماسه ای بزرگ آفریده شد.
مساله جالب این است که حبیب احمدزاده برای روایت این مستند از قالبی طنز بهره برده است، البته این را هم باید بگوییم که تحقیق و پژوهش برای ساخت این مستند نزدیک به ۸ سال طول کشید. یکی دیگر از نکات جالب در این مستند صداپیشگی زنده یاد مرتضی احمدی و حمید فرخ نژاد بود.
این فیلم در بخش مسابقه فیلم های مستند سی امین جشنواره بین المللی فیلم فجر هم حضور داشت و سیمرغ بلورین بهترین اثر مستند این بخش را از آن خود کرد.
همچنین «بهترین مجسمه دنیا» از ششمین دوره جشنواره «سینماحقیقت» لوح تقدیر بخش مستند جنگ را دریافت کرد.
صندلی شماره ۲۵۷ / محسن خانجهانی
«صندلی شماره ۲۵۷» به کارگردانی محسن خانجهانی سومین فیلم از این فهرست است، یکی از مهمترین انتخاباتی که در کشور پس از انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود، انتخابات مجلس شورای اسلامی است، انتخاباتی که کم از انتخابات ریاست جمهوری نداشته و می تواند تأثیرهای بسیار مهمی را در کشور داشته باشد، در این مستند به چگونگی رقابت بین چهار نامزد برای تصاحب یک کرسی در ساختمان و صحن علنی مجلس شورای اسلامی اشاره می شود. البته این را نیز خاطر نشان می شویم که کارگردان این مستند معتقد می باشد که این اثر برخلاف ظاهر آن یک مستند سیاسی نیست.
کارگردان این مستند اعتقاد دارد، این فیلم موضوعی اجتماعی دارد و برشی از اتفاقات اجتماعی یک منطقه جغرافیایی و مسائلی که مردم و نامزدهای انتخابات مجلس با آنها روبه رو می شوند، تصویر می کند. اینکه این نامزدها در مسیرهای طولانی روستا چگونه تبلیغ کرده و خودرا معرفی می کنند و واکنش های مردم روستا در مقابل این افراد برایم جذاب بود بنابراین در فیلم آنها را تصویر کرده ام.
این مستند تنها توانست دیپلم افتخار بخش مستند سیاسی این دوره از جشنواره «سینماحقیقت» را دریافت کند. البته این مستند در سی و یکمین جشنواره «فیلم فجر» نیز به نمایش درآمده است.
در جستجوی پلنگ ایرانی / فتح الله امیری
مستند «پلنگ ایرانی» به کارگردانی فتح الله امیری در بخش مستند زیست محیطی ششمین جشنواره «سینماحقیقت» به نمایش درآمد، این مستند درباره یکی از مهمترین حیوانات حیات وحش ایرانی است که در خطر انقراض قرار گرفته است، طی سال ها اخیر به «پلنگ ایرانی» توجه بسیاری شده است و برنامه های بسیاری برای حفاظت از آن اجرا شده است. حتی روی لباس ملی تیم ملی فوتبال ایران نیز تصویری از «پلنگ ایرانی» به تصویر کشیده شده است.
در همین راستا، فتح الله امیری تمام تلاش خودرا کرده است تا با ساخت مستند درباره «پلنگ ایرانی» به نوبه خود اهمیت و افزایش حمایت و محافظت از این حیوان را یادآور شده است. در خلاصه داستان این مستند آمده است پلنگ بزرگترین گربه سان ایران است که در خطر انقراض و در فهرست قرمز سازمان جهانی محیط زیست قرار دارد. این فیلم روایتگر جستجوگران پلنگ ایرانی است.
این فیلم توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم بلند جشنواره «سینماحقیقت»، لوح تقدیر بخش مستند محیط زیست را از آن خود کند.
رودخانه لیان / رامتین بالف
اما آخرین فیلم از این فهرست به «رودخانه لیان» به کارگردانی رامتین بالف است، داستان مستند «رودخانه لیان» درباره ۲ رودخانه مهم «حله» و «مند» است که وارد استان بوشهر می شوند و در نهایت به خلیج فارس می ریزند. در این راه زندگی حیات وحش، پوشش گیاهی، میراث طبیعی و تاریخی حاشیه این دو رود با روایتی متفاوت به تصویر کشیده شده است.
در این مستند سفری نیز به درون آب خواهیم داشت و با موجودات آبزی این دو رود آشنا می شویم. علاوه بر موجودات ساکن این رود و حاشیه آن پرندگان مهاجر نیز در این مستند به تصویر کشیده شده اند.
این مستند توانست تندیس جشنواره، دیپلم افتخار ششمین جشنواره بین المللی «سینماحقیقت» را به دست آورد.
منبع: phdhonar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب