معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم مطرح كرد؛
شناسایی اجزای زیست بوم نوآوری و طراحی برنامه عملیاتی برای دانشگاه ها
كنكور هنر: تهران- معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اهمیت توسعه زیست بوم نوآوری اظهار داشت: اجزای این زیست بوم را شناسایی و برنامه عملیاتی دانشگاه ها برای رسیدن به آن را طراحی نموده ایم.
دكتر مسعود برومند كه 20 آبان 96 مسئولیت معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را برعهده گرفت و سابقه بیش از یك دهه ای در مسئولیت های اجرایی در كنار فعالیت های دانشگاهی، آموزشی و پژوهشی دارد؛ در مصاحبه ای اختصاصی و تفصیلی با ایرنا از دغدغه های خود برای توسعه زیست بوم نواوری، حل چالش های ملی و همراهی دانشگاه ها با معضلات استانی، طراحی برنامه عملیاتی برای رسیدن به زیست بوم نوآوری، كوشش برای جلوگیری از بدرفتاری علمی و افزایش بودجه پژوهشی دانشگاه ها سخن گفت و مسیر رسیدن به دانشگاه های نسل سوم را با عنایت به اهمیت و توسعه پژوهش تشریح كرد؛ این گفت وگو در دو بخش منتشر می گردد. بخش نخست مصاحبه روز شنبه منتشر گردید.
***ریشه تجاری سازی در توسعه علم است
ایرنا: مجموعه دولت بر ایفای نقش دانشگاه ها در رفع چالش های عمده كشور تاكید دارد؛ ولی به نظر می رسد پژوهشگرانی كه روی چالش های عمده كار می كنند با استقبال سازمان ها و وزارت خانه های مسئول برای تجاری سازی نواوری ها روبرو نیستند، ضمن اینكه كار كردن دانشگاه ها روی این حوزه ها سبب می گردد از حركت در مرزهای دانش باز بمانند.
دكتر برومند: در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دو ماموریت كلان داریم؛ ماموریت اول پشتیبانی از زیست بوم نوآوری است كه در این زیست بوم تحقیقات پایه نقش اساسی ایفا می كند. معتقد نیستم هر از چند گاه یك كار را درست بدانیم و بعد نادرست؛ مثلا 25 سال قبل به پژوهش اهمیت نمی دادیم، بعد آن را مهم دانستیم و تعداد مقالات افزایش یافت ولی امروز بگوییم پژوهش لازم نیست. ریشه تجاری سازی در توسعه علم است، هر كدام از این فعالیت ها جایگاه خویش را دارند و باید انجام شوند.
ایرنا: البته جایی هم متناقض می شوند...
برومند: مثلا كجا؟
ایرنا: در مواردی اگر دانشگاه ها روی پژوهش های كاربردی كار كنند از پژوهش های بنیادی جا می مانند و رتبه علمی دانشگاه ها پایین می آید؛ زیرا تعداد مقالات علمی- پژوهشی كم می گردد و این مقالات معمولا از پژوهش های بنیادی ناشی می گردد.
*** آیین نامه های ارتقای اعضای هیات علمی باید از توسعه فناوری حمایت كند
دكتر برومند: می توان پژوهش كاربردی داشت و از آن محصولات جانبی هم تولید كرد؛ معمولا مقالات علمی كه از كارهای كاربردی سطح بالا خارج می شود، استنادات زیاد دریافت می كنند و از نظر كیفیت خوب هستند. این امر به سیاست ها برمی گردد. اگر سیاست در توسعه فناوری و تجاری سازی است، مكانیزم ها و آیین نامه های ارتقای اعضای هیات علمی باید آن را پشتیبانی كند. اگر اینطور نباشد و فقط از فعالیت های علمی پشتیبانی می كند، توسعه فناوری شكل نمی گیرد یا اگر برعكس آن عمل كند. آیین نامه ها باید از هر دو مورد پشتیبانی كنند كه ما در این حوزه در وزارت علوم نقص داریم و این نقصها باید رفع گردد.
اما باید توجه داشت یك ماموریت كلان دانشگاه ها توسعه مرزهای دانش، فناوری و رساندن آن به تجاری سازی و تولید اشتغال و كارافرینی است و ماموریت دوم اینكه همه فناوری ها باید در جهت رفاه اجتماعی به كار گرفته شود. اما چه تفاوتی بین ماموریت دوم یعنی حل چالش های ملی كشور با ماموریت اول یعنی توسعه زیست بوم نوآوری وجود دارد؟
ماموریت دوم پیچیدگی خاصی دارد؛ اولا چالش های ملی معمولا چالش هایی است كه در حوزه های متفاوت دستگاهی قرار می گیرد و فناوری ها و دانش مورد نیاز آن از رشته های مختلف علمی است و كنار هم آوردن اینها ساده نیست؛ مانند مشكل ریزگرد یا آلودگی هوا. رفع این چالش ها وظیفه تعداد قابل توجهی از دستگاه ها است و هر چه تعداد دستگاه بیشتر می گردد دشوارتر می شود؛ زیرا به سطح بیشتری از همكاری گروهی نیاز دارد، سازوكار آن با سطح قبلی فرق می كند و تابع سیستم های مدیریت پروژه های بزرگ است.
***برای حل چالش های ملی باید دستگاه های مختلف حضور داشته باشند
ایرنا: پس در این صورت باید به محققان دانشگاهی بگوییم روی این چالش ها كار نكنند زیرا با دستگاه های مختلفی سروكار خواهند داشت و نتیجه گرفتن دشوار می گردد...
دكتر برومند: نه اصلا اینطور نیست، وقتی حل چالش ملی مثل بحران آب را پیشرو دارید باید پروژه ای تعریف شود كه از دستگاه ها و سازمان های مختلف و دانشگاه ها و وزارت علوم در آن حضور دارند و هر روز برای آن برنامه ریزی می كنند و فناوری هایی توسعه یابد كه برای رفع آن چالش ملی نیاز است. باآنكه چالش ملی تهدید است، اما فرصت و بازار برای فناوری های مورد نیاز بوجود می آورد. در ماموریت اول فناوری تولید می گردد كه باید منتظر مشتری آن بود ولی در ماموریت دوم مشتری وجود دارد و سبب می گردد زیست بوم نواوری به كار گرفته شود و به آن كسب فناوری/technology push و ماموریت اول فشار فناوری/technology pull است.
*** شورای عالی عتف باید به چالش های ملی بپردازد
ایرنا: بنا بر این، وزارت علوم باید برای این چالش های ملی سازوكاری با حضور محققان و پژوهشگران تشكیل دهد تا واقعا به این مسائل بپردازد.
دكتر برومند: این وظیفه در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری(عتف) است، جایی كه همه دستگاه ها حضور دارند و بحث حل چالش های ملی را باید در كمیسیون های تخصصی آن به سرانجام برسانیم و پروژه هایی كه جنبه چالش ملی ندارد در بخش هایی كه در زیست بوم نواوری تعریف می شود، پیگیری نماییم.
بخش دیگری از چالش ها هم چالش های منطقه ای است كه در استان ها شكل می گیرد. اینجا دانشگاه های معین باید خویش را برای وارد شدن به این حوزه ها آماده كنند یعنی باید در كارگروه هایی كه چالش های استانی مطرح می گردد حضور پیدا كنند و مجموعه هایی مانند پارك های علم و فناوری، دانشگاه ها و پژوهشگاه ها به خوبی می توانند روی مشكلات استانی كار كنند.
*** برنامه عملیاتی زیست بوم نوآوری را طراحی نموده ایم
ایرنا: این ماموریت جدید دانشگاه ها خواهد بود؟
دكتر برومند: از زمان شروع به كار تابحال همه اجزای زیست بوم نواوری را شناسایی كرده ایم و به برنامه عملیاتی رسیده ایم و الان باید این برنامه را با دانشگاه ها مطرح نماییم. نخستین مساله اشتغال و یكی از سیاست های مورد نظر این است كه دانشگاه ها در جلسات و كارگروه های مهم استان ها شركت نمایند، باید در این جلسات مشكلات را شناسایی كرده و گروه برای حل مشكل تشكیل دهند؛ در صورتی كه متخصصان لازم را در دانشگاه ندارند باید متخصصان را جذب كنند. برای موفقیت باید بجنگند و گروه سازی كنند.
دنیای امروز پژوهش، پژوهش هایی كه می توانند مشكلات و چالش ها را حل كنند، از نوع تیمی است؛ نیازمند توسعه تفكر پژوهش های گروهی هستیم اگر به صورت سنتی اینطور شكل گرفته كه محققان و اساتید دانشگاه برای رضایت فردی و شخصی كار می كنند باید تبدیل به این تفكر شود كه با هم كار و كیفیت را در اجرای فرایندهای پژوهشی و فرایند توسعه فناوری بر مبنای استانداردهای بین المللی رعایت نمایند. نیاز به گروه های پژوهشی داریم و ازاین رو عناصر اول برنامه وزارتخانه تاكید بر گروه سازی است كه اگر عضو هیات علمی بازنشسته شد یا برای فرصت مطالعاتی كشور را ترك كرد، تخصصی كه بوجود آمده درون گروه ماندگار باشد و ادامه یابد.
***موازی كاری در زمینه علم و فناوری وجود دارد
ایرنا: در زمینه علم و فناوری دو نهاد مشخص وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وجود دارند، بعضی فعالیت های دو نهاد مانند طرح های كلان ملی و شبكه آزمایشگاه ها موازی كاری است، نظر شما چیست؟
دكتر برومند: اگر بخواهم صریح بگویم، بله این وجود دارد. اما بعضی موارد را به صورت فرصت هم می بینم، به هرحال در گذشته چالش هایی وجود داشته و تصمیم گرفته شده از چند وجه به آن پرداخته شود. اما اكنون در فضای همكاری هستیم و با معاونت علمی ارتباط زیادی داریم، فكر می كنم به تدریج تقسیم وظایف شكل می گیرد و به علت ماهیت و جایگاه سازمانی معاونت علمی باید بعضی فعالیت ها را به آنها واگذار نماییم زیرا بهتر می توانند عمل كنند. برای نمونه در بخش های تولید انگیزه یا ظرفیت و كشش نقص داریم و آنها می توانند فعالیت كنند، در عوض هر چه بتوانیم به زیست بوم نواوری كمك نماییم مفید است. ازاین رو در حوزه های سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرا هم پوشانی داریم و ممكن است بخشی از منابع ما حتی تلف شود ولی فضای فعلی فضای همكاری و هماهنگی است و در این فضا تا چند سال دیگر در موقعیت بهتری خواهیم بود. هر فرایندی باید از یك جا هدایت شود، ولی در مجموع در معاونت علمی هم زحمت زیادی برای توسعه زیست بوم نواوری می كشند.
***جلوگیری از تخلف و بدرفتاری علمی با قانون فعلی ممكن است
ایرنا: در مورد قانون مقابله و پیشگیری از تقلب در تهیه اثار علمی، یك ماده نمی تواند مانع از همه بدرفتاری ها یا تخلف های علمی شود یا آنها را تحت تعقیب قرار دهد. آیا قصد تدوین لایحه جدید دارید؟ ضمن اینكه زیرساخت های فناوری اطلاعات هم در این زمینه در كشور كامل نیست.
برومند: نیازی به قانون جدیدی نیست، این قانون دو بند دارد یك بند در مورد پیشگیری و روش های آن و بند دیگر در مورد برخورد با تخلفات. برای اجرایی شدن بند پیشگیری كه بسیار مهم است به آیین نامه اجرایی نیاز است و باید دقیق تهیه شود. یك پیش نویس اولیه تهیه شد كه كافی نبود. پیش نویس دوم را تهیه كرده ایم كه با همكاری دانشگاه ها شكل گرفته و جلساتی با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی داریم تا آیین نامه با دقت نوشته شود، اختیارات بندهای این قانون به ما اجازه می دهد به خوبی مانع از تخلفات شویم.
تخلفات طیف دارند و در بحث تخلفات باید از ظرفیت های بوجود آمده با هر كدام از طیف ها به درستی برخورد نماییم، باید بخشی از سلامت كار را در فرایند ببینیم؛ نحوه اجرا طوری باشد كه اشتباه رخ ندهد. برای نمونه سیستم های فناوری اطلاعات طوری باشد كه از فعالیت های علمی اطلاع داشته باشیم، رعایت اصول مالكیت فكری دیده شود یا در مورد جمع آوری رساله ها در یك مجموعه مانند ایرانداك باید نظر همه دانشگاه ها را جلب كنیم؛ زیرا حق مالكیتی نسبت به بروندادهای علمی خود دارند. در مورد این مورد در جلساتی صحبت كردیم و در جلساتی دیگر با معاونان پژوهشی دانشگاه با مسئولان ایرانداك جلسه ای داشتیم، اگر دل نگرانی دانشگاه ها را رفع نماییم این امر محقق می گردد.
***چانه زنی برای افزایش بودجه پژوهش
ایرنا: بودجه پژوهش با وجود تاكیدهای بسیار همچنان روی نیم درصد تولید ناخالص داخلی است، برای سال 98 چه تصمیمی دارید؟
برومند: اگر برای دولت امكان داشت میزان بودجه پژوهش را بالاتر در نظر بگیرد این كار را می كرد؛ ولی فكر می كنم برای جاهایی باید درخواست افزایش بودجه را برای سال آینده بخواهیم و نشان دهیم فرایندهای اجرایی به دقت و خوبی انجام و بودجه پژوهشی در جهت درست هزینه می گردد. تلاش ما در سال 97 برای بالابردن این باور در همه مسئولان است كه به پژوهش اعتماد كنند؛ زیرا برای حل چالش های ملی و تولید رفاه عمومی در كشور راهی غیر از توسعه فناوری نیست. اما هم ما باید این باور را تولید نماییم و هم این زمینه برای دولت تولید شود كه این شرایط را فراهم كند بعضی دانشگاه ها شرایط خوب بودجه ای ندارند و شرایط سختی را طی می كنند. با برنامه ریزی بهتر این باور هست كه برای سال 98 بودجه را بیشتر از گذشته بالا ببریم؛ ولی موفقیت در گرو این است كه نشان دهیم پژوهش نقش موثری در رفع مشكلات كشور ایفا می كند.
علمی**9157
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
كنكور هنرelm@
https: //telegram.me
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب